Keuzes maken zonder spijt: dit is wat je moet weten

We maken elke dag honderden keuzes. Van kleine, haast onbewuste beslissingen zoals wat je aantrekt of wat je eet, tot grote levensbepalende keuzes zoals een carrièreswitch, wel of niet verhuizen, of een relatie beëindigen. En juist bij die grote keuzes kan keuzestress toeslaan. Want wat als je spijt krijgt? Wat als je het verkeerde pad kiest?

Keuzes maken vraagt moed

Keuzes maken lijkt op het eerste gezicht iets wat we ‘gewoon’ doen. Maar in werkelijkheid spelen er allerlei interne processen mee: angst om te falen, de behoefte aan goedkeuring van anderen, onzekerheid over de toekomst. We willen het goed doen. Perfect, het liefst. Maar dat verlangen naar zekerheid verlamt ons vaak. En dat is precies waar de kern ligt van spijt: we proberen grip te houden op iets dat per definitie onzeker is.

Tijdens mijn eigen burn-outs ontdekte ik hoeveel keuzes ik maakte op basis van verwachtingen van anderen. Ik werkte hard, wilde het iedereen naar de zin maken, en negeerde de signalen van mijn eigen lichaam. Ik koos niet vanuit mezelf, maar vanuit angst. Het gevolg? Een keiharde crash. En de les? Dat keuzes maken vanuit verbinding met jezelf uiteindelijk altijd leidt tot meer rust, helderheid en richting.

Wat maakt keuzes maken zo moeilijk?

Er zijn een aantal redenen waarom keuzes maken ons zo uit balans kan brengen. Allereerst is daar het zogeheten keuzeparadox (Schwartz, 2004). Hoe meer opties we hebben, hoe moeilijker het wordt om te kiezen. En hoe groter de kans op spijt. Want met meer opties komt ook meer twijfel: “Wat als die andere keuze toch beter was?”

Keuzeparadox

Daarnaast spelen onze overtuigingen een grote rol. Als jij onbewust gelooft dat je geen fouten mag maken, dat je altijd alles ‘goed’ moet doen of dat je niemand mag teleurstellen, dan leg je jezelf gigantische druk op. Keuzes maken wordt dan geen vrije handeling meer, maar een oefening in perfectionisme.

En dan is er nog het effect van sociale vergelijking. In een tijd van sociale media, waarin iedereen zijn hoogtepunten deelt, lijkt het alsof anderen moeiteloos de juiste keuzes maken. Jij twijfelt, zij stralen. Dat is funest voor je zelfvertrouwen.

De sleutel: kiezen vanuit jouw waarden

Wat als je zou kiezen, niet op basis van wat anderen verwachten, maar vanuit jouw kernwaarden? Uit onderzoek binnen de positieve psychologie blijkt dat mensen die keuzes maken op basis van hun persoonlijke waarden, meer tevreden zijn met hun leven, ongeacht de uitkomst van hun keuze (Ryan & Deci, 2000).

Een praktische manier om hiermee te beginnen is door jezelf af te vragen: Wat vind ik écht belangrijk in mijn leven? Wat wil ik ervaren, bijdragen, ontwikkelen? Als je daar helderheid over hebt, kun je keuzes maken die aansluiten bij jouw richting, in plaats van alleen te reageren op prikkels of verwachtingen van buitenaf.

Toen ik besloot te stoppen met een vaste baan en voor mezelf te beginnen, was dat doodeng. Maar het was ook één van de meest krachtige beslissingen die ik ooit maakte. Niet omdat het makkelijk was, maar omdat het klopte met wie ik ben en waar ik voor sta.

Spijt voorkomen? Dat begint bij zelfinzicht

De meeste mensen denken dat je spijt voorkomt door altijd het ‘juiste’ te kiezen. Maar spijt ontstaat veel vaker omdat je jezelf niet trouw bent gebleven. Omdat je je eigen grenzen negeerde, je intuïtie onderdrukte, of je liet leiden door angst.

Daarom is zelfinzicht zo belangrijk bij keuzes maken. Wat zijn jouw patronen als het op beslissingen aankomt? Laat je je leiden door twijfel? Door een diepgewortelde angst om te falen? Of voel je stiekem al wat de juiste keuze is, maar durf je hem nog niet te maken?

We hebben vaak de antwoorden al in ons. Het probleem is niet het gebrek aan informatie, maar het gebrek aan vertrouwen in onszelf.

Vertragen om te versnellen

Keuzes maken hoeft niet snel. Sterker nog: vaak helpt het om juist even stil te staan. Ademen. Voelen. Reflecteren. Soms helpt een simpele vraag als: Als niemand er iets van zou vinden, wat zou ik dan kiezen? Of: Wat zou ik mijn beste vriend(in) adviseren in deze situatie?

Geef jezelf toestemming om niet alles direct te weten. Om te voelen wat er werkelijk speelt. En om mild te zijn naar jezelf, ook als een keuze uiteindelijk niet uitpakt zoals je hoopte. Want juist daarin zit de groei. Je leert, je groeit, je scherpt je kompas aan. En dat maakt de volgende keuze makkelijker.

Keuzes maken is een spier die je kunt trainen

Als coach zie ik vaak dat mensen denken dat anderen ‘gewoon beter zijn in keuzes maken’. Maar het is geen aangeboren talent. Het is een vaardigheid. Een spier die je kunt trainen. Door vaker bewust te kiezen. Door fouten te durven maken. Door jezelf toe te staan om mens te zijn, met alles wat daarbij hoort.

De meest krachtige keuzes maak je niet met je hoofd alleen, maar met je hart én je hoofd samen. Als je leert afstemmen op wat jij belangrijk vindt, en daar met vertrouwen op durft te handelen, dan wordt keuzes maken een stuk minder spannend en juist iets wat je vrijheid geeft.

En weet je? Je hoeft het niet alleen te doen. Soms is het juist krachtig om een sparringpartner te hebben. Iemand die niet voor jou kiest, maar jou helpt helderheid te krijgen. Die je begeleidt om je patronen te doorbreken en de ruis weg te filteren. Dat is precies waar ik mensen mee help.

Heb jij op dit moment een keuze te maken waar je in vastloopt? Misschien is dit het moment om niet langer te blijven malen, maar een stap vooruit te zetten.